در منابع روایی ما، اوصاف زیادی از منجی بشریت، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آمده است که در پاره‌ای از آنها برای تقریب به ذهن، صفات و شرایط ایشان را مشابه صفات و شرایط سایر انبیا و اولیا معرفی کرده‌اند. مرور این روایات، انگیزه‌ای است

برای این‌که شباهت‌های امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف با هر یک از آن بزرگواران را با دقت بیشتری بررسی نماییم و از این راه بتوانیم شناخت بهتری درباره آن حضرت پیدا کنیم و به این حقیقت دست یابیم که آن‌چه خوبان همه دارند، تو یکجا داری.
امام صادق علیه السلام می‌فرماید: سرور ما، قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف به هنگام ظهور بر دیوار کعبه تکیه می‌زند و می‌فرماید: «ای مردم عالم! هر که بخواهد ابراهیم علیه السلام و اسماعیل علیه السلام را نظاره کند من همان ابراهیم و اسماعیلم ... هر که می‌خواهد محمد صلی الله علیه و آله و سلم و امیرالمؤمنین علیه السلام را ببیند، من همان محمد و امیرالمؤمنینم که درود خدا بر آنها باد! هر کس طالب دیدار حسن علیه السلام و حسین علیه السلام است، من حسن و حسینم؛ هر که بخواهد امامان معصوم علیهم السلام را ملاقات نماید، من همان امامان معصومم».[1]
در بین اهل بیت علیهم السلام، شباهت امام اول و آخر قابل توجه است و از این میان، سه ویژگی زهد، علم و شجاعت در این دو امام، برجسته‌تر است.
1. زهد
امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به سیره و سنّت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عمل نموده و به شیوة امیرالمؤمنین علیه السلام زندگی می‌کند».[2] در ضمن روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: «وقتی قائم ما اهل بیت علیهم السلام بپا خیزد لباس‌های علی علیه السلام را در بر می‌کند و روش او را پیش می‌گیرد».[3]
درباره زهد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، روایاتی داریم که حاکی از آن است که دوران ظهور، برای آن حضرت و یاران خاص ایشان چیزی جز بیداری شب‌ها و گشت و گذار و فعالیت روزها و پوشیدن جامة زبر و خوردن غذای سخت نخواهد بود.
2. علم
در کتاب دارالسلام روایت شده که امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: «یا کمیل ما من علم إلّا و أنا أفتحُه و ما من شیءٍ إلاّ و القائم یَختمه؛ ای کمیل! هیچ علمی نیست مگر این که من افتتاح‌کنندة آن می‌باشم و هیچ چیزی نیست مگر این که قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف آن را به پایان می‌رساند و خاتمه می‌دهد». صاحب کتاب مکیال المکارم می‌فرماید: «منظور از «چیز» در این روایت، یا علم است به قرینة اول حدیث و یا تمام کمالات و اخلاق نیک و علوم و معارف حقّه است که سایر امامان، بعضی از آنها را به مقتضای صلاح زمان خودشان آشکار کرده‌اند، ولی حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف همه آنها را آشکار می‌کند؛ پس با ظهورش، همة فضایل آشکار می‌گردد».[4]
امام علی علیه السلام در وصف دانش مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌فرماید: «زره دانش بر تن دارد و با توجه و معرفت کامل، آن را فراگرفته است. حکمت گمشدة اوست که همواره در جست و جوی آن می‌باشد»،[5] و این یک شباهت مهم میان آخرین امام و باب مدینة العلم نبوی است که از هر باب علمی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای وی گشود، هزاران باب علم گشوده می‌شد.
3. شجاعت
در وصف شجاعت امام علی علیه السلام و حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف روایات بسیاری وارد شده است. شجاعت امیرالمؤمنین علیه السلام در صدر اسلام، زمینه‌ساز تشکیل حکومت اسلامی بود، و شجاعت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز در آخرالزمان به تشکیل حکومت جهانی اسلام منجر خواهد شد. ضربت حضرت علی علیه السلام در جنگ خندق بر عمرو بن‌عبدود که نماینده احزاب در مقابل اسلام بود، موجب پیروزی اسلام بر تمام کفر گشت، و با ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز تمام اسلام بر تمام کفر پیروز خواهد شد، چرا که: «وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ»[6] خداوند نور خود را تمام می‌کند و گسترة نور حقیقتی را که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم آغاز و امیرالمؤمنین علیه السلام تثبیت کرد، با وجود و ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف تمام و کامل می‌نماید، هر چند که کافران از آن اکراه داشته باشند.
امام علی علیه السلام به هنگام فتح مکه، بت‌های آویخته شده در کنار و داخل کعبه را که مدّتی طولانی مورد عبادت مردم بود، به کمک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شکست و نابود کرد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در آن‌جا آیة شریفة «جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقاً»[7] را قرائت نمود که در روایات آمده است، این آیة شریفه به قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نظر دارد و ظهور حضرت در حقیقت، تأویل و مصداق تمام معنای آیه است.
یکی از ویژگی‌های آن بزرگواران این است که در راه خداوند و اجرای اوامر الهی از هیچ کس باک ندارند  و در اجرای عدل، قاطعانه و طبق موازین الهی رفتار می‌کنند. همین ویژگی امیرالمؤمنین علیه السلام بود که باعث شد با وجود آن که مردم، خودشان برای بیعت به سمت حضرت هجوم بردند و به شدت خواستار به دست گرفتن حکومت توسط ایشان بودند و از ظلم و جور و بی‌عدالتی‌های موجود، خسته و گریزان بودند، با این حال پس از مشاهده قاطعیّت و شجاعت حضرت، در بازپس‌گیری اموال نامشروع و اجرای مساوات بین تمام مسلمانان و در نظر نگرفتن امتیازهای قومی و قبیله‌ای، دریافتند که در حکومت عدل علی علیه السلام جایی برای برآوردن هوی و هوس‌های نفسانی و پاسخ به حرص و طمع نامحدود نفس امّاره وجود ندارد و به همین دلیل صف خود را از حضرت جدا کردند و بلکه مقابل آن حضرت، صف‌بندی نمودند.
امام علی علیه السلام درباره دوران ظهور نیز همین هشدار را می‌دهد و این شباهت را بیان می‌نماید؛ ایشان در نهج البلاغه می‌فرماید: «دربارة آن‌چه که باید باشد، شتاب نکنید و آن‌چه را که در آینده باید بیاید دیر مشمارید، چه بسا کسی برای رسیدن به چیزی شتاب می‌کند، اما وقتی به آن رسید، دوست می‌دارد که ای کاش آن را نمی‌دید و چه نزدیک است امروزِ ما به فردایی که سپید آن آشکار شد. ای مردم! اینک ما در آستانه تحقق وعده‌های داده شده و نزدیکی طلوع آن چیزهایی که بر شما پوشیده و ابهام‌آمیز است قرار داریم».[8] آن حضرت در خطبه‌ای دیگر در وصف سیره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌فرماید: «او خواسته‌ها را تابع هدایت وحی می‌کند، هنگامی که مردم، هدایت را تابع هوس‌های خویش قرار می‌دهند... آگاه باشید فردایی که شما را از آن هیچ شناختی نیست، زمامداری حاکمیت پیدا می‌کند که غیر از خاندان حکومت‌های امروزی است؛ او عمّال و کارگزاران حکومت‌ها را بر اعمال بدشان کیفر خواهد داد. زمین، میوه‌های دل خود (معادن طلا و نقره) را برای او بیرون می‌ریزد و کلیدهایش را به او می‌سپارد. او روش عادلانه و حکومت حق را به شما می‌نمایاند و کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را که تا آن روز متروک ماندند، زنده می‌کند».[9] روشن است که انجام چنین کار بزرگی، شجاعت و نیز علم بسیار می‌طلبد.
این نیز یکی از وجوه تشابه این دو امام است که مردم باید خود به درماندگی برسند و پس از تجربة حکومت‌های دیگر به ناکار آمدی حکومت‌های غیر دینی و غیر مشروع پی برند و خواستار حکومت ولایی خلیفة الله باشند.
آنچه برای امیرالمؤمنین علیه السلام نماد شجاعت و ابزار مبارزه با کفر، شرک، ظلم و نفاق شناخته می‌شود، شمشیر ذوالفقار است که طبق برخی روایات، هدیه‌ای از جانب پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بوده است. در روایات دیگری آمده است که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز با همین شمشیر قیام کرده و ریشة کفر، شرک، ظلم و نفاق را به وسیلة آن قطع می‌نماید.[10]
آن‌چه بیان شد، بیان مهم‌ترین شباهت‌های این دو امام بود و إلّا شباهت‌های کمالی و اخلاقی این دو بزرگوار بیش از این‌ها است، چرا که «کُلُّهم نورٌ واحدٌ».
به امید روزی که فرزند علی، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، علی‌گونه قیام کند و عدل علوی را در دیدگان همه به تجلی بگذارد.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. امام صادق علیه السلام: «و سیدنا القائم مسند ظهره إلی الکعبة و یقول: یا معشر الخلائق ألاومن أراد أن ینظر إلی ابراهیم و اسماعیل و فها أنا ذا ابراهیم و اسماعیل ... ألاومن أراد أن ینظر إلی الأئمة فها أنا ذا الأئمة»؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج53، ص9.
[2]. امام صادق علیه السلام: «یسیر بسیرة رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و لا یعیش إلا عیش أمیرالمؤمنین علیه السلام»؛ الغیبة، شیخ طوسی، ص277.
[3]. اصول کافی، کلینی، ج1، ص411.
[4]. مکیال المکارم، ج1، ص159-158.
[5]. نهج البلاغه، ترجمه دشتی، خطبه 182.
[6]. صف/8.
[7]. اسراء/81.
[8]. نهج البلاغه، ترجمه دشتی، خطبة 150.
[9]. همان، خطبه138.
[10]. ر.ک: فرهنگ‌نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان، ذیل واژه ذوالفقار، صص19-189.
پدیدآونده:زهرا صفاری زاده

نوشته شده در یکشنبه 92/8/26ساعت 9:27 عصر توسط بچه های گروه رزسرخ نظرات ( ) |